Dojo Aikido-Alton Nowy Sącz

Szk. Podst. Nr 20 Nowy Sącz

ul. Nadbrzeżna 77

E-mail: biuro@aikidoalton.pl

Tel.: 501 596 289

© 2020 by AikidoAlton.pl

Morihei Ueshiba

ur. 14 grudnia 1883 w Tanabe,

zm. 26 kwietnia  1969 w Iwamie, 

Twórca aikido, praktyk i teoretyk sztuk walki. Często określany jako ō-sensei („wielki nauczyciel”).

Aikido

Aikido (jap. 合気道) – japońska sztuka walki skodyfikowana przez Morihei Ueshibę w pierwszej połowie dwudziestego wieku.

​

Źródłosłów słowa "aikidō":

ai (jap. 合) – harmonia, zgoda, połączenie, zjednoczenie;

ki (jap. 気) – duch, energia (od chińskiego qi);

dō (jap. 道) – droga, metoda, sposób, nauczanie;

​

Techniki aikido wywodzą się z aikijutsu, kenjutsu oraz jodo. Istotnym elementem aikido jest odpowiedzialność za zdrowie i życie drugiego człowieka w czasie treningu i walki.

Techniki aikido składają się głównie z rzutów, dźwigni, szczególnie z dźwigni na małe stawy: nadgarstki i łokcie oraz uników i padów (ukemi). Oprócz walki wręcz, aikido zawiera elementy walki bronią, w celach ćwiczebnych używane są jō, bokken, tantō.

Historia

Morihei Ueshiba, noszący tytuł Ō-sensei (jap. 翁先生 "Szacowny Mistrz"?), opracował aikido opierając się na swoich doświadczeniach z Daito-ryu aikijutsu oraz walki za pomocą włóczni yari i krótkiego kija jō. Jednak prawdopodobnie największy wpływ na formy aikido miała sztuka walki japońskim mieczem katana. W wielu przypadkach ruchy osoby ćwiczącej aikido przypominają ruchy szermierza bez miecza. Część szkół aikido nie uwzględnia ćwiczeń z bronią. Inne, jak Iwama-ryu, dużą część czasu poświęcają na trening z drewnianym mieczem bokken, kijem jo i nożem tanto.

Morihei Ueshiba rozwijał swoją sztukę walki przez większą część życia. W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku nauczał jej pod nazwą aiki-bujutsu („sztuka walki aiki”), a następnie aiki-budo („droga walki aiki”). W 1944 po raz pierwszy użył na jej określenie nazwy aikido.

W 1940 została zawiązana Fundacja Aikikai, której pierwszym przewodniczącym został syn Morihei Ueshiby, Kisshōmaru Ueshiba. Fundacja ta do dziś jest najważniejszą organizacją w świecie aikido. Jednym z jej podstawowych zadań jest propagowanie aikido na świecie.

Aikido trafiło na Zachód w 1951, gdy Minoru Mochizuki odwiedził Francję. W Stanach Zjednoczonych zostało wprowadzone w 1953 przez Kenji Tomiki i następnie przez Koichi Tohei. W Wielkiej Brytanii pojawiło się w 1955, a w Niemczech i Australii w 1965. W Polsce pierwsza sekcja aikido powstała w 1976. Obecnie dojo aikido znajdują się prawie na całym świecie.

W 1975 powstała Międzynarodowa Federacja Aikido (IAF – International Aikido Federation), powołana przez Fundację Aikikai i narodowe organizacje aikido na świecie. IAF jest członkiem GAISF (The General Association of International Sports Federations). Jednym z zadań IAF jest prezentacja aikido jako dyscypliny pokazowej podczas World Games (Igrzysk Sportów Nieolimpijskich, organizowanych pod patronatem MKOL). W skład IAF wchodzi 43 organizacji narodowych aikido. Polska jest reprezentowana przez Polską Federację Aikido.

Metody treningu różnią się w zależności od organizacji i nauczyciela, ale typowy trening sprowadza się do tego, że nauczyciel pokazuje technikę, a ćwiczący starają się ją powtórzyć. Ćwiczenie polega na obustronnym wykonywaniu techniki, gdzie nacisk spoczywa na wejściu i przyjęciu ataku, nie na współzawodnictwie i przeciwstawianiu się sile atakującego. Podczas ćwiczeń występuje podział ról na uke – osobę, na której jest wykonywana technika, oraz tori (lub nage) – osobę, która wykonuje technikę. Uke zwykle wyprowadza atak przeciwko tori, który neutralizuje go techniką aikido. Role uke i tori są równie ważne. Zadaniem uke jest przeprowadzenie uczciwego i zdecydowanego ataku, ochrona siebie przez odpowiednie ułożenie ciała oraz nauka techniki poprzez sposób, w jaki tori wytrąca go z równowagi. Rolą tori jest przyjęcie i zneutralizowanie ataku uke bez pozostawiania możliwości ponownego ataku. Jednocześnie tori uczy się, jak stworzyć wrażenie “centrum” (równowagi) i kontroli w trakcie wykonywania techniki. Wszyscy uczniowie Ueshiby byli uke do chwili, aż uznał on, że wiedzą o technice dostatecznie dużo, by być tori. Ruch, spostrzegawczość, precyzja, dystans i zgranie w czasie są równie ważne w wykonywaniu technik. Uczniowie przechodzą od sztywno ustalonych ćwiczeń do bardziej płynnych i elastycznych zastosowań. Na wyższym stopniu zaawansowania trening obejmuje jiyo-waza (ustalony atak, dowolna technika) i randori (wielu atakujących, dowolny atak), w którym atak jest mniej przewidywalny, a decyzja o rodzaju wykonywanej techniki zależy od konkretnej sytuacji. Większość szkół wykorzystuje też metody, w których uke stara się wykonać kontrtechnikę, czyli kaeshi-waza.

Morihei Ueshiba nie zezwalał na współzawodnictwo na treningach, ponieważ część technik jest uważana za zbyt niebezpieczne oraz ponieważ uważał, że rywalizacja nie wpłynie dobrze na charakter jego uczniów. Większość stylów aikido kontynuuje tę tradycję. Wyjątkiem są Shodokan Aikido, gdzie bardzo szybko zaczęto organizować zawody, oraz Ki Society (zawody form taigi).

Techniki aikido w większości opierają się na wytrąceniu atakującego z równowagi i dźwigniach na stawy. W zależności od sytuacji, większość technik może być wykonywana jako rzuty (nage-waza) albo kończyć się trzymaniem (katame-waza lub osae-waza). Podstawowymi pojęciami są: wejście (irimi), strona brzucha(omote), strona pleców (ura), obrót (tenkan) i uderzenie (atemi). Podejście do uderzeń zależy od stylu. W niektórych szkołach uderzenia będące integralną częścią technik aikido są traktowane jedynie jako ułatwienie, odwracające uwagę przeciwnika, podczas gdy w innych atemi to realne uderzenie o potencjalnie niebezpiecznych skutkach. Sam Ueshiba napisał, odnosząc się do techniki Ikkyo, „...najpierw uderz na oczy.” (Może się to odnosić do faktu, że klasycznym otwarciem dla Ikkyo jest pchnięcie nożem w kierunku twarzy, aby zmusić uke do bloku odsłaniającego ramię, pozwalającego na kontrolę stawu – a zatem, jakby uderzając na oczy uke.) Kontrolowanie równowagi uke przez wejście jest często określane jako „zabieranie centrum uke”.

Rozróżnia się suwari waza (techniki wykonywane w pozycji niskiej) i tachi waza (techniki wykonywane w pozycji wysokiej). Coraz bardziej zaawansowane techniki unieruchomień to ikkyo, nikyo, sankyo, yonkyo, gokyo, rokkyo.

Trening z bronią w ramach aikido obejmuje najczęściej ćwiczenia z krótkim kijem jō, drewnianym mieczem bokken i nożem tantō (najczęściej drewniana imitacja). Nauka obejmuje kata z bronią oraz techniki polegające na odebraniu broni lub powstrzymaniu ataku uzbrojonego przeciwnika, co spaja w całość treningi z bronią i bez niej. Celem ćwiczeń z bronią jest lepsza koordynacja ciała, właściwe wyczucie dystansu oraz zrozumienie logiki technik. Część technik (np. z prostym uderzeniem na korpus) wykonuje się zarówno bez broni, jak i z tanto. Wielu nauczycieli ilustruje wyjaśnienia technik aikido za pomocą kata z bokkenem lub jo.

W treningu aikido wykorzystuje się keikogi (niekiedy nazywane również aikidogi). Jest to ubranie do treningu, podobne do stosowanych w innych sztukach walki, najczęściej w kolorze białym. Krojem jest zbliżone do keikogi stosowanego w treningu judo, rzadziej karate. W części dojo skraca się lub zawija rękawy, żeby uniknąć kontuzji palców przy technikach z chwytem za nadgarstek.

Częścią stroju w aikido jest hakama, szerokie plisowane spodnie, najczęściej czarne lub granatowe. Wywodzą się one bezpośrednio z tradycji samurajów, z których wyżej postawieni wojownicy nosili takie spodnie jako element ubioru wojskowego, który był dla nich często też codziennym strojem. Dla sztuki walki ma to znaczenie, gdyż kryją ruchy nóg, co utrudnia rozpoznanie zamiarów przeciwnika. W Polskim Zrzeszeniu Aikido do noszenia hakamy są uprawnieni adepci od stopnia 1 dan.

W aikido stosuje się system stopni uczniowskich kyū i mistrzowskich dan. W większości przypadków otrzymanie wyższego stopnia wiąże się z egzaminem praktycznym, czasem rozszerzonym o część teoretyczną. Egzamin obejmuje zakres technik wymaganych na danym poziomie zaawansowania, na wyższych stopniach również znajomość technik z bronią. Egzaminujący bierze pod uwagę również postawę ćwiczącego, jego stosunek do treningów oraz zaangażowanie. Częstą praktyką jest wymaganie uczestnictwa w stażach na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym.

W przypadku wyższych stopni mistrzowskich (od 3 dan) na przyznanie następnego stopnia coraz większy wpływ mają wyniki w nauczaniu i propagowaniu aikido. Od poziomu 5 dan nie przeprowadza się już egzaminów praktycznych w Hombu Dojo. Najwyższym stopniem mistrzowskim w aikido jest 8 dan.

Stopnie uczniowskie od 6 kyu do 1 kyu są nadawane przez organizację krajową, natomiast stopnie mistrzowskie są formalnie przyznawane przez Hombu Dojo.

Fizyczny i wewnętrzny wymiar aikido

Końcówka "do" w słowie "aikido" wskazuje na duchową ścieżkę, w przeciwieństwie do końcówki "jutsu" w słowie "aikijutsu", oznaczającej system technik. Wielu ludzi uważa to rozróżnienie za istotne także w przypadku iaijutsu i iaidō, jujutsu i judo oraz kenjutsu i kendo. Istnieje także opinia, że ten rozdział jest nienaturalny i historycznie nieprawidłowy. Na potwierdzenie tego drugiego poglądu jest przytaczany argument, że aikido obejmuje zarówno drogę (do) jak i aspekt techniczny (jutsu).

Morihei Ueshiba nauczał, że pomimo znaczenia doskonałego opanowania techniki, nie jest to ostateczny cel treningu. Uczył, że wartości poznawane poprzez trening fizyczny są uniwersalne i powinny być używane we wszystkich aspektach życia. Powiedział kiedyś, że uczy swoich uczniów nie tego, jak poruszać nogami, lecz jak poruszać umysłem.